حدیث غدیر توسط ثقات نقل نشده!

بیان شبهه:

اسناد حدیث غدیر ضعیف است، و عالمان برجسته به صحت آن حکم نکرده­اند پس نمی­توان به وقوع آن واقعه حکم داد و یا به مفاد آن استناد نمود. لذا ابن حزم اندلسی می­گوید:

• و اما من کنت مولاه فعلی مولاه، فلا یصح من طریق الثقات اصلاً[1].
  حدیث: من کنت مولاه… به هیچ وجه از طریق افراد ثقه تایید نشده است

ابن‌تیمیه حرانی نیز در منهاج السنه می‌نویسد:

• واما قوله من کنت مولاه فعلی مولاه فلیس هو فی الصحاح لکن هو مما رواه العلماء وتنازع الناس فی صحته فنقل عن البخاری وابراهیم الحربی وطائفة من اهل العلم بالحدیث انهم طعنوا فیه و ضعفوه…[2]
  حدیث: من کنت مولاه… در صحاح آورده نشده است، بعضی از دانشمندان آن را روایت کرده‌اند، ولی در صحت آن دچار اختلاف شده‌اند، از بخاری و ابراهیم حربی وگروهی دیگر از اهل دانش نقل شده است که آنان این حدیث را تضعیف کرده‌اند.

سعدالدین تفتازانی هم می‌نویسد:

• وقد قدح فی صحته کثیر من اهل الحدیث ولم ینقله المحققون منهم کالبخاری ومسلم والواقدی[3].
  بسیاری از علما و محققین علم حدیث، از جمله بخاری، مسلم و واقدی در صحتش اشکال کرده و آن را نقل ننموده‌اند

 پاسخ شبهه:

انچه شبهه­گر بیان نموده فاقد وجاهت علمی است. علمای بسیاری از عامه بر صحت سند حدیث غدیر تاکید داشته و اسناد صحیح آن را جمع­آوری نموده اند. تعداد این علمای اهل سنت را حدود 250 نفر در طول چهارده قرن دانسته­اند. دراینجا به عنوان نمونه ما به دو تن از بزرگترین حدیث شناسان رجالی عامه اشاره می­کنیم که حرف ایشان در این موارد برای اهل عامه حجت است.

ذهبی، عالم چیره دست رجالی شافعی مذهب قرن هشتم که قول او مورد قبول تمامی فرق عامه است، رساله‌اى کوتاه دارد که در آن 125 طریق و سلسله سند درباره حدیث غدیر و بخش اصلى آن (جمله من کنت مولاه فعلى مولاه) را گزارش کرده است[4]. ذهبى در مقدمه چند سطرى این رساله می‌گوید:

حدیث من کنت مولاه … عده بسیارى آن را از طرق صحیح و حسن و ضعیف نقل کرده‌اند که این طرق را من بیان می‌کنم.

 ذهبى به ترتیب از ابوبکر، عمر، علی‌ ، طلحه، سعد بن ابى وقاص و دیگر صحابه این حدیث را گزارش کرده که تنها از حضرت امیرالمومنین علی‌ علیه‌السلام 44 سند آورده است. مؤلف در مواردى از این اسناد عبارت «صح عنه» و در مواردى «ما یصح» آورده که نشان دهنده اظهار نظر وى درباره صحت طریق حدیث است. وى در این اظهار نظرها راویان این حدیث را بررسى کرده و إسناد آن­ها را نقد کرده و اکثر سند منتهی به این راویان را صحیح دانسته یا حسن شمرده است.

ابوبکر، علی، سعد وقاص، حسین بن علی، زید بن ارقم (ثابت عنه)، بریده، ابو هریره (له طرق)، ابوسعید خدری(اسناده حسن)، جابر بن عبدالله (اسناده جید)، براء بن عازب (اسناده حسن)، ابن مسعود، عمران بن حصین، ابن عمر، عمار و…

ابن­حجر هیثمی یکی دیگر از بزرگان اهل سنت می­نویسد:

• وَأَنه رَوَاهُ عَن النَّبِي صلى الله عَلَيْهِ وَسلم ثَلَاثُونَ صحابيا وَ أَن كثيرا من طرقه صَحِيح أَو حسن[5]
  حدیث غدیر را 30 نفر ازصحابه از پیامبر روایت کرده­اند و بیشتر سندهای این حدیث صحیح و حسن است

پس سخن کسی که به سند این حدیث ایراد بگیرد ارزشی در نزد علمای عامه هم ندارد.

و اما درباره آنچه که از ایرادت بخاری به روایت غدیر اشاره شد باید گفت، او که در سه جا از تاریخ کبیر خود اشاره به روایت غدیر می­کند و سند آن را به سبب وجود برخی افراد تضعیف می­کند، اما به روایات صحیح السند غدیر در نزد عامه هیچ اشاره­ای نمی­نماید، وگرنه روایات با سند صحیح در این­باره فراوان است. بهترین گواه این موضوع، علاوه بر موارد فوق­الذکر دو کتاب مستدرک الصحیحین حاکم نیشابوری و الاحادیث المختاره ضیاءالدین مقدسی هستند ­که آنچه بخاری و مسلم نیاورده­اند نقل کرده و سند آن را نیز تصحیح نموده­اند.[6]

—————————————————————

[1] – الفصل فی الملل، ابن حزم، مکتبه الخانجی، قاهره،  ج 4 ، ص116.

[2] – منهاج السنه، ابن تیمیه، محقق: محمد رشاد سالم، ناشر: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، طبعة: الأولى، 1406 هـ ، ج 7، ص 319.

[3] – شرح المقاصد، تفتازانی، ناشر: شرف رضی ، قم 1409 ق.، ج 5، ص 274.

[4] – این رساله را مرحوم سید عبدالعزیز طباطبایى، نسخه شناس و محقق معاصر احیاء و تصحیح کرده و توسط انتشارات دلیل­ما قم به سال 1423ق. به چاپ رسیده است.

[5] – الصواعق المحرقه، ابن حجر هیثمی، محقق: عبد الرحمن بن عبد الله التركي – كامل محمد الخراط، ناشر: مؤسسة الرسالة، لبنان، طبعة: الأولى، 1417هـ، ج 2 ، ص 355.

[6] – الأحاديث المختارة، ضياء­الدين المقدسي، تحقيق: عبدالملك بن عبدالله بن دهيش، ناشر: دارخضر للطباعة والنشر والتوزيع، بيروت، طبعة: ثالثة، 1420 هـ عدد الأجزاء: 13، ج2، ص105

المستدرك على الصحيحين، الحاكم النيسابوري، تحقيق: مصطفى عبد القادر عطا، الناشر: دار الكتب العلمية – بيروت ، الطبعة: الأولى، 1411 ه ، عدد الأجزاء: 4، ج3، ص613.